113 lines
5 KiB
Markdown
113 lines
5 KiB
Markdown
---
|
||
title: "#4 Ar razh-goz noazh"
|
||
date: 2021-10-13T12:00:00+02:00
|
||
draft: false
|
||
image: "./razhGozNoazh.jpg"
|
||
slug: "4-razh-goz-noazh"
|
||
---
|
||
|
||
{{< block_color blue >}}
|
||
Setu treuzskrivadur ar gronikenn [**Ar razh-goz noazh**](https://podkast.fedi.bzh/@brav_ha_bev/episodes/ar-razh-goz-noazh/).
|
||
{{< /block_color >}}
|
||
|
||
|
||
{{< castopod playerUrl="https://podkast.fedi.bzh/@brav_ha_bev/episodes/ar-razh-goz-noazh/embed/light" >}}
|
||
|
||
---
|
||
|
||
Hiziv e vo graet anaoudegezh gant ul loen iskis ha dibar : ar razh-goz noazh.
|
||
|
||
Ar pezh emaoc'h o paouez klevout a zo un enrolladenn eus ar razh-goz noazh.
|
||
Setu un drol a loen.
|
||
Heterocephalus glaber vez graet anezhañ e latin.
|
||
Razh-goz noazh eo e anv "boutin".
|
||
Perak eo anvet "razh-goz noazh" neuze ?
|
||
Da gentañ tout vez lâret razh, peogwir eo ur c'hrigner, bras e zent.
|
||
Memes rummad hag ar razhed hag al logod eo.
|
||
Ha da c'houde neuze, perak vez lavaret "goz" ?
|
||
Rak ober a ra garidennoù, dindan an douar, evel ar gozed.
|
||
Ar re-mañ ne vezont ket kavet partout er bed
|
||
met dreist-holl e Afrika ar Reter (Kenia, Etiopia, Somalia).
|
||
Hag erfin, perak "noazh" ? Peogwir eo noazh !
|
||
Noazh evel ur ran ! N'eus ket kalz a vlev war-c'horre e gorf.
|
||
Ha gwelet e vez neuze e groc'hen ridet, hag a zo fin-fin, kazimant treuzluc'hus, treuzwelus.
|
||
N'omp ket boas da sellet ouzh organegoù mod-se.
|
||
Tost a-walc'h int ouzhomp dre ma 'z int bronneged, mammifères ma karit.
|
||
Met gwelet a reoc'h, ar re-se zo iskis !
|
||
|
||
Kendalc'homp gant an tamm poltred.
|
||
Al loened-se a ra war-dro 10 sentimetrad, evel ar razhed all.
|
||
Ar re-mañ zo bras o dent hag an dra-se servij dezho da gleuzañ garidennoù.
|
||
'Giz ar gozed ne welont ket mat.
|
||
Du-pod eo ar bed evito ha setu ne dalv ket ar boan kaout daoulagad dreistordinal.
|
||
Bihan eo o daoulagad ha bihan eo o favioù ivez.
|
||
Met gouest int da fiñval buan memestra.
|
||
|
||
Lavaret em eus deoc'h eo drol ar razh-goz noazh.
|
||
Da gentañ-penn e c'hell bevañ e-pad pell. Pell-pell zoken.
|
||
Keñveriomp gant ul logodenn hag a vefe lakaet en un arnodva pe ul laboratouer m'ho peus c'hoant.
|
||
Mat ar jeu, n'ez eus preizher ebet, hag ur vuhez hir eo gouest da gaout.
|
||
Afin, ur vuhez hir : evit ul logodenn 'ra 4 bloaz da neubeutañ.
|
||
N'eo ket fall. Ar razh-goz noazh bremañ.
|
||
Er memes endro e c'hellfe bevañ betek 30 vloaz !
|
||
Hir spontus eo an dra-se evit ul loen ken bihan.
|
||
Ha setu emañ ar skiantourien o klask penaos vez graet gantañ c'hoazh.
|
||
An dra-se c'hellfe sikour ac'hanomp marteze evit kleñvedoù zo.
|
||
Un dra interesant zo evit ar skiantourien da skouer :
|
||
daoust ma c'hellont bevañ e-pad pell, ne dapont ket ar c'hrign-bev,
|
||
ar c'hankr pe ar c'hañser m'ho peus c'hoant.
|
||
Ha n'int ket ken kizidik eveldomp ouzh ar yoc'hennoù, tumeurs ma karit.
|
||
|
||
Hag ur souezhadenn all zo c'hoazh evit achuiñ gant yec'hed ar razh-goz noazh :
|
||
morse kazimant n'o dez ket poan.
|
||
Ha padal eo bet kriz ar skiantourien ganto.
|
||
Klasket o deus deviñ o c'hroc'hen gant trenkennoù bennak pe gant tan zoken,
|
||
met al loened n'int ket tec'het kuit.
|
||
Savet ez eus bet ur vartezeadenn, un hipotez ma peus c'hoant.
|
||
Ar razhed-goz noazh o deus kollet ar boan marteze
|
||
rak alies-mat ne vez ket kalz a oksijen e lec'h ma vevont.
|
||
Ha neuze diwar an dra-se e vez tapet ganto akidoz, pe acidose e galleg :
|
||
dont a ra trenk o gwad ha poanius eo evel-just.
|
||
Tamm-ha-tamm, dre an emdroadur o defe bet kollet ar boan.
|
||
|
||
Met n'eo ket echu ! Dibar eo ar razhed-goz noazh evit un dra all ouzhpenn.
|
||
Un dra ha ne vez ket kavet nemet gant ur spesad all e-touez ar vronneged.
|
||
Bevañ a reont e koloniennoù.
|
||
Evel ar gwenan pe ar merien.
|
||
Dibar eo an dra-se evit ur bronneg evel-just !
|
||
Lod anezho a c'hell bezañ ken bras ha 300 a loened,
|
||
met al lodenn vrasañ a zo tro 75 enni.
|
||
Aozet eo pep kolonienn en un doare resis.
|
||
Bez' eus ur rouanez.
|
||
Brasoc'h eo eget ar re all.
|
||
Pa varv ar rouanez e vez kemeret he flas gant ur barez.
|
||
Korf ar rouanez nevez a gresk neuze, evit bezañ gouest da zougen ar re vihan,
|
||
war-dro 11 anezho bep tro.
|
||
|
||
Ha mod-all, bez ez eus tri rummad all e-touez ar golonienn.
|
||
Al labourerien, da skouer, a ra war-dro ar boued hag ar garidennoù.
|
||
Kalz labour zo 'vat !
|
||
Kavet e vez soudarded ivez, evit diwall ar golonienn diouzh ar preizherien.
|
||
Hag ur rummad all a zo bet kavet c'hoazh.
|
||
O vezañ ma vevont an holl razhed-goz noazh eus ur golonienn tout asambles,
|
||
o liesseurted zo izel a-walc'h.
|
||
Da lavaret eo, ar re-mañ zo tout breudeur ha c'hoarezed.
|
||
Ha setu evit tremen e-biou d'ar genwadelezh, pe consanguinité,
|
||
kuit dezho da weskañ re ar gwad ma karit,
|
||
ez eus c'hoazh ur rummad all, anvet an distrewerien, disperseurs e galleg.
|
||
Ne labouront ket, ar c'hontrol eo :
|
||
klask a reont tec'hel kuit.
|
||
Fellout a ra dezho en em goublañ er maez eus ar golonienn en doare ma vez
|
||
mesket glad genetek ar spesad. Un tamm souezhus eo, met pegen efedus !
|
||
|
||
Graet hon eus anaoudegezh gant ul loen iskis ha divalav a-walc'h ivez.
|
||
Bevañ a ra evel ar gwenan pe ar merien,
|
||
n'en deus na poan na krign-bev, ha gallout a ra bevañ e-pad pell.
|
||
Setu ur skouer all da ziskouez deomp ez eus ouzhpenn an neuz a gont.
|
||
Pe ur skouer all a ziskouez deomp pegen
|
||
pinvidik eo an natur war an tamm douar-mañ.
|
||
|
||
|
||
|
||
|
||
{{< cc "by nc" >}} |