129 lines
5.7 KiB
Markdown
129 lines
5.7 KiB
Markdown
---
|
||
title: "#14 An ornitorinked"
|
||
date: 2022-03-02T12:00:00+02:00
|
||
draft: false
|
||
image: "./anOrnitorinked.jpg"
|
||
slug: "14-an-ornitorinked"
|
||
---
|
||
|
||
{{< block_color blue >}}
|
||
Transcription de l'épisode [**An ornitorinked**](https://podkast.fedi.bzh/@brav_ha_bev/episodes/an-ornitorinked).
|
||
{{< /block_color >}}
|
||
|
||
|
||
{{< castopod playerUrl="https://podkast.fedi.bzh/@brav_ha_bev/episodes/an-ornitorinked/embed/light" >}}
|
||
|
||
---
|
||
Er gronikenn Brav ha Bev hon eus graet anaoudegezh gant 2 loen a zo un tamm dibar.
|
||
An tardigraded, bihan tout met kreñv-bominabl.
|
||
Hag ar razhed-goz noazh, un doare logod hag a vev e koloniennoù hag e-pad pell.
|
||
|
||
Hiziv vo komzet eus unan eus loened drollañ, iskisañ zo er bed : an ornitorinked
|
||
|
||
Ar wech-mañ vo graet anaoudegezh ganto evel an Europeaned o doa graet.
|
||
|
||
E fin an XVIIIvet kantvet emaomp.
|
||
An Europeaned a glask ober tro ar bed.
|
||
|
||
John Hunter, eus bro Saoz, 'oa deuet da Aostralia da chom, e lec'h ma oa gouarnour.
|
||
Da lâret, penn kolonienn "Sukembre-Nevez", pe "Nouvelle-Galles du Sud", e Aostralia.
|
||
Goude bezañ klasket renkañ an traoù eno, kement-all a reuz evel ma oa bet gant ar gouarnour all araozañ,
|
||
e oa aet Hunter da bourmen dre ar vro.
|
||
Hag eñ, pe e skipailh, d'en em gavout gant ul loen iskis.
|
||
Lazhet al loen ganto evel-just, diouzh ar c'hiz e oa,
|
||
ha kaset e vlev da vro Saoz, asambles gant tresadennoù.
|
||
|
||
Ha ne oa ket an dud e bro Saoz evit krediñ ar pezh 'oa c'hoarvezet.
|
||
Ur farsadenn 'oa, a soñje dezho, lost al leue, pe ur c'hanular !
|
||
Evit ar skiantourien e oa ur meskaj gant meur a loen.
|
||
Dre vras, beg un houad asambles gant feur un avank, ur c'hastor ma karit.
|
||
|
||
A-benn ar fin, ne oa ket, ha komañset e oa ar skiantourien
|
||
da glask kompren petra 'oa al loened-se.
|
||
|
||
An ornintorinked zo loened 50 cm anezho, ha diouzh an noz e vevont kentoc'h.
|
||
Gwir eo ez eus tres an avanked warno.
|
||
Ur feur brun o deus, ha plat a-walc'h eo o c'horf hag o lost.
|
||
Netra ispisial betek-henn.
|
||
Met selaouit 'ta pezh zo da heul.
|
||
O favioù a zo e-giz re un houad : ar re-mañ zo palm pe palmezet.
|
||
Talvoudus eo an dra-se en o en-dro.
|
||
E-kichen ar stêrioù e vevont, gwelloc'h eo kaout pavioù ledan
|
||
evit neuial pe bale war-c'horre al lec'hid, la vase e galleg, m'ho peus c'hoant.
|
||
|
||
Met n'eo ket tout !
|
||
Ouzhpenn pavioù palmezet o deus.
|
||
O beg zo memes-mod evel hini un houad ivez, 'peus ket 'met soñjal.
|
||
E gwirionez, an dra-se zo ur javed hag a denn deus beg un houad kentoc'h,
|
||
met aes eo kompren perak n'o doa ket kredet ar skiantourien saoz arpezh o doa gwelet,
|
||
ken heñvel eo ar beg deus beg ar c'haniged.
|
||
|
||
Ha n'eo ket tout c'hoazh !
|
||
Ar parezed a brodu laezh.
|
||
Bronneged int neuze, n'eo ket dav kavout droll.
|
||
Pezh zoê… n'o deus tamm bronn ebet koulskoude.
|
||
Al laezh a teu dre ar c'hroc'hen ha redek a ra war-c'horre ar blev.
|
||
Ar re vihan n'o deus ken 'met lipañ ar blev neuze.
|
||
Bronneged hep bronn. Se zo dibar e-touez ar bronneged.
|
||
|
||
Hag gant ar pared vez produet un dra dibar ivez.
|
||
Ar re-mañ eo ar bronneged nemeto hag a zo gouest da broduiñ binim, ampoezon,
|
||
dre ur flemm hag a zo war o favioù.
|
||
N'ouzer ket re da betra servij an dra-se.
|
||
N'eus nemet ar pared a c'hell produiñ binim,
|
||
marteze 'vez implijet da vont d'ar pared all da vare ar strujañ.
|
||
|
||
Kement-se a laka al loened-se da vezañ un tammig droll, 'soñj ket deoc'h ?
|
||
Met, ur wech ouzhpenn, n'eo ket echu !
|
||
Dozviñ vioù a ra an ornitorinked… daoust-hag int bronneged !
|
||
|
||
Biskoazh kemend-all ! Bronneged ne zozvont ket vioù, sañset!
|
||
Ha padal, int a ra.
|
||
Heñvel ouzh vioù al laboused eo re an ornitorinked,
|
||
ha goret e vezont gant ar vamm, 'pad un 10 devezh bennak.
|
||
|
||
Drol eo al loened-se neuze.
|
||
Ar re-se eo ar bronneged nemeto hag a zozvont, hag ar re nemeto hag o deus binim.
|
||
|
||
Hag un draig ispisial o deus, c'hoazh : ur skiantenn pe ur sañs ma karit zo ganto.
|
||
An elektrolec'hiañ, pe l'électrolocalisation mar karit.
|
||
Ar skiantenn-se zo d'an ornitorinked ha d'o c'hendirvi ivez,
|
||
da lâret eo, gant rummad ar Monotremed.
|
||
Gras dezhi e c'hellont chaseal en dour.
|
||
Pa splujont e chom serr o daoulagad, ha ne c'hellont ket implijout ar c'hwezh ken nebeut,
|
||
evel ma ra ar rinkined lakaomp.
|
||
Met gall a reont santout ar red tredan e-barzh kigennoù al loened all.
|
||
O beg zo elektroreseverioù war e c'horre.
|
||
Gouest eo an ornitorinked da santout pelec'h emañ ur preizh o fiñval neuze.
|
||
Hag efedus eo!
|
||
|
||
Echu eo bremañ gant o ferzhioù dibar.
|
||
Bez' ez eus un dra all c'hoazh hag a zo heñvel deus pezh a c'hoarvez gant ur bern loened all, siwazh.
|
||
En arvar pe en dañjer emaint.
|
||
Pe : bet int bet en dañjer kentoc'h, cheñchet eo an traoù bremañ.
|
||
Soñj 'peus deus ar pezh a oa bet graet gant an europeaned digentañ
|
||
a-benn o doa gwelet an ornitorink kentañ ?
|
||
Lazhañ al loen o doa graet diouzhtu.
|
||
Aes eo kompren petra c'hoarvez ganto bremañ !
|
||
Chaseet int bet kalz evit ar feur, betek penn-kentañ an XXvet kantved.
|
||
Goude-se int bet gwarezet dre chañs, e lec'h ma vevont, e Aostralia.
|
||
Met n'ouzer ket resis penaos emañ an traoù en o en-dro,
|
||
hag en deus cheñchet kalzig.
|
||
Stankelloù zo, hentoù bras, chas ha kizhier ivez…
|
||
Ouzhpenn da se e vezont chaseet e-maez al lezenn,
|
||
hag un nebeud loened zo bet kavet mouget gant lastez plastik.
|
||
|
||
Gant an dra-se vo klozet ar gronikenn, diwar-benn d'an ornitorinked.
|
||
C'hwi ho peus klevet pegen ispisial int, gant o neuz, o doareoù da vevañ, da chaseal…
|
||
Hag ur wech ouzhpenn hon eus lakaet war wel pegen bresk e c'hell bezañ ur spesad.
|
||
Gwir eo, n'eus ket par d'an ornitorinked evit beviñ o en-dro.
|
||
Superloened int en ur mod, 'vel an tardigraded, hag hon eus safaret deuzouto dija.
|
||
Met pa vez distrujet an en-dro gant savadurioù, stankelloù pe hentoù bras,
|
||
pa vez saotret gant plastik, kement-se a c'hell cheñch penn d'ar vazh.
|
||
Ur gwir deñzor eo ar vevliesseurted, la biodiversité.
|
||
Ha talvezout a ra ar boan gwareziñ anezhi,
|
||
evit ober anaoudegezh ganti, ne gav ket deoc'h?
|
||
|
||
|
||
|
||
{{< cc "by nc" >}} |