103 lines
4.8 KiB
Markdown
103 lines
4.8 KiB
Markdown
|
---
|
|||
|
|
title: "#12 An heureuchined-mor (1/2)"
|
|||
|
|
date: 2022-02-02T12:00:00+02:00
|
|||
|
|
draft: false
|
|||
|
|
image: "./anHeureuchinedMor1.jpg"
|
|||
|
|
slug: "12-an-heureuchined-mor-1"
|
|||
|
|
---
|
|||
|
|
|
|||
|
|
{{< block_color blue >}}
|
|||
|
|
Transcription de l'épisode [**An heureuchined-mor (1/2)**](https://podkast.fedi.bzh/@brav_ha_bev/episodes/an-heureuchined-mor-1-2).
|
|||
|
|
{{< /block_color >}}
|
|||
|
|
|
|||
|
|
|
|||
|
|
{{< castopod playerUrl="https://podkast.fedi.bzh/@brav_ha_bev/episodes/an-heureuchined-mor-1-2/embed/light" >}}
|
|||
|
|
|
|||
|
|
---
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Hiziv vo splujet e-barzh ar mor evit ober anaoudegez gant loened a vez kavet en holl vorioù.
|
|||
|
|
Stumm ur voulenn o deus, gant kalz a zrein pe bikoù war o c'hroc'hen.
|
|||
|
|
Cheñch a ra o anv deus un eil bro d'eben : heureuchined-mor, pe teureuged-mor, pe uioù-keureug, pe c'hoazh kistin-mor.
|
|||
|
|
Graet e vo heureuchined-mor deuzouto er gronikenn-mañ.
|
|||
|
|
Deomp dezhi!
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Petra eo an heureuchined-mor neuze?
|
|||
|
|
C'hwi oar mat petra emaon o vont da lâret bremañ : ar re-mañ zo liesseurt.
|
|||
|
|
Tost 1000 spesad 'vez kontet en holl, e kement mor zo tout.
|
|||
|
|
Dre vras, memes stumm o deus tout : ur voulenn, 5 pe 10 cm hed, drein war he gorre.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Sellomp pizhoc'h ouzh o drein. Gouest int da fiñval un tamm.
|
|||
|
|
Ar re-se a servij dezho da vale, da gentañ.
|
|||
|
|
Feiz, n'eo ket fouetañ bro.
|
|||
|
|
Bale a reont war strad ar mor, met nemet un nebeud metradoù, pas muioc'h.
|
|||
|
|
Ha mod-all, implijet vez an drein-se ganto d'en em wareziñ.
|
|||
|
|
Lakait ho troad war-c'horre un heureuchin-mor 'ta, c'hwi welo !
|
|||
|
|
Poanius eo, ha diaes eo tennañ an tammoù en em gavet dindan ar c'hroc'hen.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Sellomp ouzh un heureuchin-mor en e bezh bremañ.
|
|||
|
|
5 lodenn a zo, 5 gwech ar memes-tra.
|
|||
|
|
Un doare simetriezh eo.
|
|||
|
|
Ha ma vefe sellet en ennañ e vefe kavet 5 gwech ar memes tra ivez.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Ha pelec'h emañ an tu a-raok hag an tu a-dreñv?
|
|||
|
|
N'eus ket!
|
|||
|
|
'fin, n'eus ket a gof ha n'eus ket a gein.
|
|||
|
|
Tu ar beg a zo da zigentañ, a zo troet da sellet deus an douar,
|
|||
|
|
hag an tu all emañ tu ar revr a-benn ar fin.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Interesant eo beg an heureuchined.
|
|||
|
|
Lesanvet eo "letern Aristote", pe "la lanterne d'Aristote" e galleg,
|
|||
|
|
abalamour oa bet studiet gant Aristote "himself", e-unan, dija, 300 bloaz a-raok JK.
|
|||
|
|
E-kreiz 5 lodenn ar c'horf emañ ar beg, ha setu zo 5 lodenn ennañ ivez.
|
|||
|
|
5 dant lemm a ya d'ober ur beg kreñv.
|
|||
|
|
Aristote en doa deskrivet anezhañ er mod-se:
|
|||
|
|
5 dant o deus an heureuchined, a zo toull.
|
|||
|
|
E-touez an dent-se ez eus ur c'horf bouedek a zo dres evel an teod.
|
|||
|
|
War-lerc'h e teu ar gourlañchenn (pe an oesophage), ha goude ar gourlañchenn, ar stomog,
|
|||
|
|
a zo rannet e 5 lodenn, hag a zo leun a gaoc'h
|
|||
|
|
Stag eo an daou benn eus ar beg, met n'eo ket didroc'h e c'horre.
|
|||
|
|
Tennañ a ra kentoc'h eus ul letern a vankfe dezhañ ar c'hroc'hen, sañset da c'holoiñ e framm.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
N'eo ket aes treiñ an dra-se e brezhoneg.
|
|||
|
|
Me 'meus troet diwar ar galleg, met evit lâret ar wirionez deoc'h eo bet troet diwar ar gresianeg kozh evel-just.
|
|||
|
|
Hag abaoe un toullad bloavezhioù eo ar savet ar jeu etre an troerien.
|
|||
|
|
Troerien zo a soñj dezho eo bet anvet "letern Aristote" gantañ, korf an heureuchined a-bezh,
|
|||
|
|
ha lod all a soñj dezho n'eo nemet o beg.
|
|||
|
|
Hiziv an deiz, n'eo ket gwall sklaer 'at !
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Petra a reont gant o 5 dant lemm ? Debriñ !
|
|||
|
|
Peuriñ a reont e gwirionez. Debriñ a reont bezhin dreist-holl, kalz bezhin.
|
|||
|
|
Debret e vezont ivez, unan eus o freizherien eo an dourgon-mor pe ar chas-dour-mor,
|
|||
|
|
pe e galleg, les loutres des mer.
|
|||
|
|
Hag an dra-se zo ur skouer vat eus un dra a vez lâret kempouez ekologel.
|
|||
|
|
E meurvor Habask, war aod Norzhamerika, e Kalifornia da skouer,
|
|||
|
|
e veze kavet heureuchined-mor ha dourgon-mor.
|
|||
|
|
D'ur mare bennak eo bet chaseet kalz, betek re, an dourgon-mor.
|
|||
|
|
Aet eo al loened-se da netra, pe dost, e deroù an XXvet kantved.
|
|||
|
|
Kalz nebeutoc'h a wask a oa war an heureuchined neuze.
|
|||
|
|
Deuet int da vezañ stankoc'h-stankañ.
|
|||
|
|
Ha setu d'o zro o deus chaseet, pe kentoc'h debret o meuz : ar bezhin.
|
|||
|
|
Met siwazh ! Ar bezhin a vez kavet eno a zo evel ur gwir ekosistem, evel ur c'hoad.
|
|||
|
|
Ha justamant 'vez anvet er mod-se : koad bezhin, pe "forêt de kelp" e galleg.
|
|||
|
|
Rak bezhin bras ha liesseurt a zo.
|
|||
|
|
Hag un tammig evel en ur c'hoad gant gwez, e vez kavet ur bern loaned o chom ennañ.
|
|||
|
|
Ha setu, pa 'z eo aet da netra an dourgon-mor eo bet debret betek re gant an heureuchined.
|
|||
|
|
Setu ur skouer vat eus ar c'hempouez ekologel.
|
|||
|
|
Ha diskouez a ra deomp splann
|
|||
|
|
penaos e c'hell mab-den cheñch ekosistemoù a-bezh o chaseal spesad-mañ-spesad.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Graet ho peus anaoudegezh gant loened simpl a-hervez.
|
|||
|
|
Kalz traoù zo da lâret diwar o fenn koulskoude.
|
|||
|
|
Hiziv hon eus deskrivet o neuz, ha lâret int studiet abaoe pell.
|
|||
|
|
Ha profitet hon eus deus an dra-se evit kontañ eus kempouezoù ekologel,
|
|||
|
|
ha lâret pegen bresk e c'hellont bezañ.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Daou dra a chom da welet c'hoazh, ha graet e vo er rann a zeu :
|
|||
|
|
ar strujañ (pe ar gouennañ) da gentañ
|
|||
|
|
ha da eil, penaos e reont evit sikour ar skiantourien hag ar skiantourezed.
|
|||
|
|
Fin, petra a zigasont er bed skiantel.
|
|||
|
|
Ac'hann di, diwallit da gerzhout war drein an heureuchined-mor!
|
|||
|
|
|
|||
|
|
|
|||
|
|
{{< cc "by nc" >}}
|