100 lines
4.9 KiB
Markdown
100 lines
4.9 KiB
Markdown
|
---
|
|||
|
|
title: "#19 Ar biomimikerezh - ober 'giz an natur"
|
|||
|
|
date: 2022-09-14T12:00:00+02:00
|
|||
|
|
draft: false
|
|||
|
|
image: "./oberGizAnNatur.jpg"
|
|||
|
|
slug: "19-ar-biomimikerezh"
|
|||
|
|
---
|
|||
|
|
|
|||
|
|
{{< block_color blue >}}
|
|||
|
|
Transcription de l'épisode [**Ar biomimikerezh**](https://podkast.fedi.bzh/@brav_ha_bev/episodes/ar-biomimikerezh-ober-giz-an-natur).
|
|||
|
|
{{< /block_color >}}
|
|||
|
|
|
|||
|
|
|
|||
|
|
{{< castopod playerUrl="https://podkast.fedi.bzh/@brav_ha_bev/episodes/ar-biomimikerezh-ober-giz-an-natur/embed/light" >}}
|
|||
|
|
|
|||
|
|
---
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Ne vo ket safaret eus ul loen hiziv, na deus ur blantenn kennebeut.
|
|||
|
|
Kontet vo kentoc'h eus ul liamm a zo etre an natur hag an denelezh.
|
|||
|
|
Lâret vo deoc'h penaos e c'hell an natur reiñ deomp awen evit sevel traoù.
|
|||
|
|
Safaret e vo eus ar biomimikerezh.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Petra eo ar biomimikerezh, pe le biomimétisme neuze ?
|
|||
|
|
Un doare da sevel pe da fardañ traoù 'ni eo,
|
|||
|
|
oc'h ober evel ma nefe graet an natur, ar plantennoù pe al loened.
|
|||
|
|
An dra-se a c'hell bezañ poellek.
|
|||
|
|
Ijinet ez eus bet ur bern traoù gant an natur, ha dreist-holl gant emdroadur ar spesadoù.
|
|||
|
|
Ha lâret a ran "ijinet" espres-kaer.
|
|||
|
|
Dont a ra deus ijin, hag a vez kavet e-barzh ijinourez pe ijinour ivez.
|
|||
|
|
Peogwir en deus emdroadur ar spesadoù bet kalz amzer evit amprouiñ traoù, fardañ traoù a ya mat en-dro.
|
|||
|
|
Amzer en deus bet 'vat : tost 4 miliard a vloavezhioù, soñjit 'ta.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Awenet eo bet an denelezh gant an natur abaoe pell e gwirionez.
|
|||
|
|
Bremañ ez eus ur ger chik evit komz eus an dra-se.
|
|||
|
|
Met ar pezh a zo interesant eo kentoc'h ar skouerioù.
|
|||
|
|
Ur bern anezho a zo da welet, krogomp e-barzh diouzhtu neuze !
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Koloniennoù ar merien-gwenn (les termites) a zo savet en un doare speredek-kenañ.
|
|||
|
|
Ur golonienn a c'hell bezañ ken bras ha 7 metrad.
|
|||
|
|
Kalz a verien-gwenn 'zo enni, anat deoc'h, ha ma vefe savet fall e vankfe oksijen, pe 'vefe re domm.
|
|||
|
|
Koulskoude ne c'hoarvezh ket an dra-se.
|
|||
|
|
Avelet eo mat-tre, ha mekanik ebet evel-just.
|
|||
|
|
Talvoudus eo kompren penaos e ya en-dro evit klask sevel hor savadurioù deomp-ni 'giz-se.
|
|||
|
|
Ha 'giz ho peus komprenet moarvat, n dra-se zo bet graet dija.
|
|||
|
|
Ur gourmarc'had zo bet savet e Zimbabwe e fin ar bloavezhioù 90, ha yenaat a ra e-unan.
|
|||
|
|
Koñsomiñ a ra dek dregant ha pevar-ugent nebeutoc'h a energiezh evit ar savadurioù all.
|
|||
|
|
Gwelet eo 'giz unan eus ar savadurioù kentañ awenet gant an natur.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Un dra mil anavezet a zo bet awenet gant an natur ivez.
|
|||
|
|
Ar velkro, pe ar skratch.
|
|||
|
|
Goût a rit, ar pezh 'vez kavet war boutoù ar vugale. Fin, kavet e vez un tammig e pep lec'h e gwirionez !
|
|||
|
|
Da zigentañ e oa un den eus bro Suis, George de Mestral, a oa bet o chaseal un deiz bennak e 1948.
|
|||
|
|
Goude bezañ distroet en doa merzhet e oa kalz frouezh, 'giz bouloù, hag a oa peget ouzh e zilhad ha blev e gi.
|
|||
|
|
Un ijinour 'oa, setu neuze en doa klasket sellet pizh ouzh ar frouezh-mañ gant ur mikroskop.
|
|||
|
|
Gwelet en doa krogoù bihan war o c'horre, hag abalamour d'ar re-mañ e pege ar frouezh.
|
|||
|
|
Deuet e oa dezhañ ar mennozh da fardañ ur sistem 'giz-se evit serriñ an dilhad,
|
|||
|
|
gant krogoù eus un tu ha boukloù eus an tu all.
|
|||
|
|
Abaoe vez kavet velcro pep lec'h !
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Ur skouer all a vez kavet gant an dilhad.
|
|||
|
|
Kopiet eo bet kroc'hen ar rinkined evit fardañ gwiskamantoù neuial.
|
|||
|
|
Skant dibar zo dezho ha ganto int gouest da fiñval 'ba an dour buanoc'h.
|
|||
|
|
Ha kement-all a ra ar sportiourienezed a neu gant ar gwiskamant ispisial-mañ.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
En ur gronikenn all diwar-benn ar merien,
|
|||
|
|
em boa safaret eus o doare da gavout an hent berrañ gras d'ar feromon a laoskont war o lec'h.
|
|||
|
|
Awenet o deus ar skiantourienezed
|
|||
|
|
hag int o deus savet algoritmoù implijet evit dielfennañ skeudennoù da skouer,
|
|||
|
|
pe tresañ roudadoù elektronikel, pe circuits électroniques e galleg, a c'hell bezañ luziet.
|
|||
|
|
Moaien zo da soñjal ne vefe liamm ebet etre ar merien hag ar roudadoù elektronikel,
|
|||
|
|
ha padal ez eus unan bremañ.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Skouerioù e-leizh a zo c'hoazh.
|
|||
|
|
Ijinus eo an natur !
|
|||
|
|
Diwallit memes tra, ne ya ket en-dro atav.
|
|||
|
|
Evit nijal e c'heller soñjal e vefe mat ober 'giz al laboused pe al logod-dall.
|
|||
|
|
Kaout eskell ha nijal.
|
|||
|
|
Ar pezh n'eo ket ken gwir ha se.
|
|||
|
|
Un ijinour all, Clément Ader e anv, en deus klasket pell lakaat ur mekanik da nijal.
|
|||
|
|
Klasket en deus gant eskell a-bep seurt : laboused, logod-dall, amprevaned zoken…
|
|||
|
|
Met n'eo ket deuet a-benn gwech ebet.
|
|||
|
|
Re luziet eo klask ober rik ar memes tra.
|
|||
|
|
Ar pezh a ya mat en-dro eo kentoc'h eskell ar c'hirri-nij a-vremañ.
|
|||
|
|
Ar stumm n'en deus netra da welet gant eskell al laboused met krouiñ a reont dougañs, pe portance e galleg.
|
|||
|
|
Gras d'an nerzh-mañ e c'hell nijal ar c'hirri-nij !
|
|||
|
|
Arabat mont re vuan neuze.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Gwelet hon eus ur bochad skouerioù.
|
|||
|
|
Traoù savet diwar ur mennozh roet gant plant, pe loened.
|
|||
|
|
N'eus fin ebet, an natur zo leun a vennozhioù !
|
|||
|
|
N'ho peus ket 'met klask war internet ar ger "biomimétisme" hag e kavoc'h muioc'h a draoù c'hoazh.
|
|||
|
|
Eus pelec'h e teu stumm an TGV da skouer, petra o deus degaset ar morgizhier, ar brenniged, ar gwini ha me oar me.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
Arabat mont re vuan memestra ha klask atav ober 'giz an natur.
|
|||
|
|
A-wechoù ne ya ket mat en-dro.
|
|||
|
|
N'eo ket eeun pep tra, dav deomp klask hag amprouiñ an traoù,
|
|||
|
|
'giz an natur a ra.
|
|||
|
|
|
|||
|
|
|
|||
|
|
{{< cc "by nc" >}}
|